De in 1859 geboren Noor Knut Hamsun verzon in z'n eentje de hele moderne literatuur. Zijn 'Honger" kwam uit in 1890 en veroorzaakte een storm. In 1920 kreeg Hamsun de Nobelprijs. In de jaren dertig van de 20e eeuw koos Hamsun partij voor de Duitsers en hij hield dat vol tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog werd hij vrijgesproken van oorlogsmisdaden, omdat hij zou lijden aan 'blijvend verzwakte geestvermogens'. Maar zijn reputatie was door zijn eigen schuld geruïneerd en hij herkreeg tijdens zijn leven nooit de status die hij voor de oorlog had.
Hamsun wordt zelden genoemd, maar veel schrijvers verwijzen stilletjes naar hem. Charles Bukowski staat op een balkon met een vrouw in 'Women' en vertelt haar dat 'Knut Hamsun had been the world's greatest writer'. Hemingway schrijft dat Nick Adams wilde schrijven zoals Knut Hamsun. Henry Miller las 'Mysteriën' vijf keer.
Ik heb een filmpje van Hamsun op youtube gevonden. Knut is hier 85 jaar oud en ziet er uit als 45. Let op zijn vlekkeloze motoriek. Hij deed nooit aan sport.
ps: Ik versta er natuurlijk geen moer van, van dat Noors. Mijn vader kon dat wel, als echte Fries. In mijn opvoeding verzuimde hij het om mij dat bij te brengen.
zaterdag 9 mei 2009
woensdag 6 mei 2009
Jazz met toeters
Altijd als die muzieksoort ter sprake komt, verwijs ik de mensen naar het enige voorbeeld dat ik verdragen kan. Het is een populair deuntje uit de Sound of Music, dat door John Coltrane en consorten tot een hypnotiserende oosterse wals wordt omgetoverd.
Misschien is het zo beluisterbaar doordat het helemaal in e-mineur hangt, de toonsoort waaraan wij allemaal door eindeloze gitaarsolo's gewend zijn geraakt. E-mineur, daar wil iedere gitarist wel even z'n gang in gaan. De halve popmuziek staat in e-mineur, is immers gebaseerd op gitaren.
Misschien is het zo beluisterbaar doordat het helemaal in e-mineur hangt, de toonsoort waaraan wij allemaal door eindeloze gitaarsolo's gewend zijn geraakt. E-mineur, daar wil iedere gitarist wel even z'n gang in gaan. De halve popmuziek staat in e-mineur, is immers gebaseerd op gitaren.
Wie versloeg Hitler?
Nederland is bevrijd door de Canadezen. Plus een paar Polen en Amerikanen. En Prins Bernhard zelf natuurlijk, zonder vliegbrevet in een Dakota, fles whiskey onder handbereik. De bevrijding gebeurde in twee delen; de zuidelijke helft van Nederland was eind 1944 al vrij, de noordelijke helft moest eerst nog door de hongerwinter. Op 5 mei 1945 capituleerden de Duitse troepen.
We zitten nu in de periode tussen 5 mei en 9 mei. Dat is de datum waarop het leger in Duitsland zich uiteindelijk overgaf. De oorlog duurde bijna zes jaar, van 1 september 1939 tot 9 mei 1945. Wie heeft Hitler nu eigenlijk verslagen?
Er is weinig twijfel over dat dat de Russen zijn geweest. Lang voordat de landingsboten op het strand van Normandië liepen in juni 1944, had het Russische leger de beslissende slagen al toegebracht aan de Duitse Wehrmacht.
Het Duitse onvermogen om Stalingrad in te nemen en de overgave van het leger van Von Paulus in februari 1943 betekenden het einde van de Duitse reeks overwinningen die de eerste drie jaar van de Tweede Wereldoorlog gekenmerkt hadden. Het was op dat moment nog niet gedaan met Duitsland; de Duitse legers stonden ver in Rusland en waren nog aan de opmars.
De beslissende slag werd in juli 1943 toegebracht in de slag bij Kursk. Die staat bekend als de grootste tankslag uit de geschiedenis. Hij duurde een week en brak de rug van het Duitse leger. De verliezen aan Duitse zijde waren zo groot dat ze niet aangevuld konden worden en Duitland verloor definitief het initiatief. Vanaf juli 1943, door Kershaw in zijn Hitler-biografie omschreven als een 'rampzalige maand' ('Vergelding' NL uitgave p. 768) waren de Duitse troepen op de terugtocht.
Het duurt dan nog bijna een jaar tot de landing in Normandië. Daarna moesten de westerse geallieerden zich als een haas door Europa reppen om zoveel mogelijk land te bezetten voor de Russen dat deden. Hier tekent zich het begin van de Koude Oorlog al af. Ook een twistpunt voor historici.
Gouverneur Oregon wil minder consumentisme
De democratische gouverneur van de Amerikaanse staat Oregon stelt vast dat de 'American way of life' niet te handhaven is. "You can’t continue to consume 25 to 30 percent of the world’s natural resources", zegt hij in de New York Times.
Ted Kulongoski heeft een zoon die geoloog is en die hem research over het klimaatprobleem stuurde. Dat zette hem aan tot het propageren en stimuleren van duurzame energie. Hij haalde buitenlandse bedrijven zoals het Duitse SolarWorld binnen, die in Oregon werken aan nieuwe technologieën.
Oregon ligt aan de Amerikaanse westkust, boven Califonië. Overigens heeft de republikeinse gouverneur Schwarzenegger van Californië juist gezegd dat er in Amerika maar eens een debat moet komen over het legaliseren van marihuana voor recreatief gebruik. Ja, wat voor winden waaien er ineens door de Verenigde Staten?
dinsdag 5 mei 2009
Een Amerikaan en Europese belastingen
Russell Shorto, een Amerikaanse schrijver die in Amsterdam woont, schrijft in de New York Times over zijn ervaringen met de Nederlandse welvaartsstaat. Het is nogal een lang artikel, daarom vat ik het even samen.
Shorto schrikt zich te pletter als hij op zijn eerste loonstrookje ziet staan dat hij 52% aan belastingen moet afdragen. Hij is geschokt in zijn Amerikaan-zijn, om het maar zo te zeggen. Maar in de tijd daarna merkt hij dat hij voor die belastingen ook echt dingen terug krijgt die je in Amerika niet hebt. Hij noemt de kinderbijslag, het vakantiegeld (hij begrijpt blijkbaar niet dat dat gewoon een reservering op je eigen salaris is) en het stelsel van gezondheidszorg, waarna hij de belastingen nog relativeert en zegt dat je er met een goeie accountant nog best goedkoper uit kunt komen.
Shorto gaat dan in op de historische achtergronden van ons poldermodel en gaat daarvoor in gesprek met de alomtegenwoordige Geert Mak, die uitlegt dat Nederlanders door hun gevecht met het water sinds mensenheugenis gedwongen zijn tot collectivistische oplossingen. Het is heel opmerkzaam dat Shorto doorheeft dat onze collectivistische oplossingen niet zozeer ingegeven zijn door Marx en Engels, als wel dat ze op goede kapitalistische gronden de beste en goedkoopste oplossing bieden voor groepen die samen moeten werken. Verder maakt Shorto de belangrijke opmerking dat veel collectivistische voorzieningen in Nederland een religieuze grondslag hebben. Pim Fortuyn herhaalde al tot vervelens toe dat niet de socialisten, maar de confessionelen de sociale voorzieningen in Nederland hebben ingevoerd.
Als hij ingaat op het Nederlandse stelsel van ziektekosten, kan hij niet om de constatering heen dat we erg veel waar voor ons geld krijgen. Ik kreeg zelfs enige sympathie voor Hans Hoogervorst, als die zegt dat de top vijf procent van de ziekenhuizen in Amerika misschien beter is dan de top vijf procent hier, maar dat in doorsnee de ziekenhuizen hier minstens zo goed zijn als daar. En Hoogervorst geeft zelfs blijk van enig dieper inzicht, als hij aangeeft dat de gemiddelde Nederlander het erg oneerlijk zou vinden als iemand met meer geld betere gezondheidszorg zou krijgen dan iemand met minder geld.
Op het gebied van huisvesting doet Shorto de min of meer verbijsterende ontdekking dat er weliswaar 'public housing', sociale woningbouw is, maar dat die niet door de staat geregeld wordt. Er wordt wel op toegezien door de staat, maar de huurmarkt is grotendeels in handen van corporaties. Die voorzien zonder winstoogmerk in de woningbehoefte.
In feite komt Russell Shorto, de Amerikaan, tot de vaststelling dat er op twee belangrijke gebieden -gezondheidszorg en huisvesting- die in de VS vaak gezien worden als 'socialism', helemaal geen sprake is van socialistische regulering door de overheid.
De nadelen van Nederland zijn volgens Shorto een zekere doodsheid en gebrek aan individueel initiatief. Waarom zijn de winkels hier niet 24 uur per dag open? En niemand heeft de drang om te excelleren, er is neiging tot middelmaat.
Shorto komt in het laatste deel van zijn verhaal met de wens om sommige delen van de Nederlandse welvaartsvoorzieningen in de VS te implementeren. Volgens hem kan dat, omdat de onderliggende waarden van religie en kapitalisme wezenlijk in beide landen gelijk zijn. Hoewel hij het niet expliciteert, mag je aannemen dat de 'best bits' van Nederland voor Russell Shorto liggen op het gebied van gezondheidszorg en pensioenvoorziening.
Hij besluit met de constatering dat onderzoek uitwijst dat kinderen in Nederland de gelukkigste ter wereld zijn. En dat komt dan weer doordat de ouders zo goed in staat zijn werk en vrije tijd te combineren. En op hun werk zijn Europeanen ook nog eens productiever dan Amerikanen.
Shorto schrikt zich te pletter als hij op zijn eerste loonstrookje ziet staan dat hij 52% aan belastingen moet afdragen. Hij is geschokt in zijn Amerikaan-zijn, om het maar zo te zeggen. Maar in de tijd daarna merkt hij dat hij voor die belastingen ook echt dingen terug krijgt die je in Amerika niet hebt. Hij noemt de kinderbijslag, het vakantiegeld (hij begrijpt blijkbaar niet dat dat gewoon een reservering op je eigen salaris is) en het stelsel van gezondheidszorg, waarna hij de belastingen nog relativeert en zegt dat je er met een goeie accountant nog best goedkoper uit kunt komen.
Shorto gaat dan in op de historische achtergronden van ons poldermodel en gaat daarvoor in gesprek met de alomtegenwoordige Geert Mak, die uitlegt dat Nederlanders door hun gevecht met het water sinds mensenheugenis gedwongen zijn tot collectivistische oplossingen. Het is heel opmerkzaam dat Shorto doorheeft dat onze collectivistische oplossingen niet zozeer ingegeven zijn door Marx en Engels, als wel dat ze op goede kapitalistische gronden de beste en goedkoopste oplossing bieden voor groepen die samen moeten werken. Verder maakt Shorto de belangrijke opmerking dat veel collectivistische voorzieningen in Nederland een religieuze grondslag hebben. Pim Fortuyn herhaalde al tot vervelens toe dat niet de socialisten, maar de confessionelen de sociale voorzieningen in Nederland hebben ingevoerd.
Als hij ingaat op het Nederlandse stelsel van ziektekosten, kan hij niet om de constatering heen dat we erg veel waar voor ons geld krijgen. Ik kreeg zelfs enige sympathie voor Hans Hoogervorst, als die zegt dat de top vijf procent van de ziekenhuizen in Amerika misschien beter is dan de top vijf procent hier, maar dat in doorsnee de ziekenhuizen hier minstens zo goed zijn als daar. En Hoogervorst geeft zelfs blijk van enig dieper inzicht, als hij aangeeft dat de gemiddelde Nederlander het erg oneerlijk zou vinden als iemand met meer geld betere gezondheidszorg zou krijgen dan iemand met minder geld.
Op het gebied van huisvesting doet Shorto de min of meer verbijsterende ontdekking dat er weliswaar 'public housing', sociale woningbouw is, maar dat die niet door de staat geregeld wordt. Er wordt wel op toegezien door de staat, maar de huurmarkt is grotendeels in handen van corporaties. Die voorzien zonder winstoogmerk in de woningbehoefte.
In feite komt Russell Shorto, de Amerikaan, tot de vaststelling dat er op twee belangrijke gebieden -gezondheidszorg en huisvesting- die in de VS vaak gezien worden als 'socialism', helemaal geen sprake is van socialistische regulering door de overheid.
De nadelen van Nederland zijn volgens Shorto een zekere doodsheid en gebrek aan individueel initiatief. Waarom zijn de winkels hier niet 24 uur per dag open? En niemand heeft de drang om te excelleren, er is neiging tot middelmaat.
Shorto komt in het laatste deel van zijn verhaal met de wens om sommige delen van de Nederlandse welvaartsvoorzieningen in de VS te implementeren. Volgens hem kan dat, omdat de onderliggende waarden van religie en kapitalisme wezenlijk in beide landen gelijk zijn. Hoewel hij het niet expliciteert, mag je aannemen dat de 'best bits' van Nederland voor Russell Shorto liggen op het gebied van gezondheidszorg en pensioenvoorziening.
Hij besluit met de constatering dat onderzoek uitwijst dat kinderen in Nederland de gelukkigste ter wereld zijn. En dat komt dan weer doordat de ouders zo goed in staat zijn werk en vrije tijd te combineren. En op hun werk zijn Europeanen ook nog eens productiever dan Amerikanen.
maandag 4 mei 2009
In de bol geslagen
Terwijl de berichten over de autoverkopen aangeven dat er niemand meer een auto koopt, tenzij hij er dik geld bijkrijgt van de overheid (van ons dus), is er een Italiaan op het briljante idee gekomen om de failliete Amerikaanse boedel aan autoproducenten over te nemen. Kost bijna niks, dus wat kan er gebeuren?
Eh, nou... dat niemand auto's koopt?
Meer overschotbeelden hier.
Eiland van de week: Grenada
Gisteravond, in met het oog op morgen, presenteerde Coot van Doesburgh haar boek 'Grenada, liefde voor een eiland'.
fruits.jpg)
Grenada is een eiland in de Caribische zee, een land met zo'n 100.000 inwoners dat leeft van toerisme, specerijen en cacao.
In het koloniale verleden was het eerst een deel van het Franse imperium, na 1763 hoorde het bij Engeland. De natuurlijke haven van de hoofdstad St. George was aantrekkelijk voor de vloot, die er orkanen kon uitrijden.
Er werd in de koloniale tijd suiker verbouwd en daarvoor werden veel slaven uit Afrika geïmporteerd. De lokale bevolking verdween nagenoeg helemaal. Ze sprongen in 1651 liever van een klip af de zee in dan zich onder de Fransen te voegen (ik kan me voorstellen dat ze bij dat 'springen' wel een beetje geholpen zijn door de Fransen). In 1958 werd Grenada een soort van onafhankelijk, maar bleef onder Engelse invloed. In 1979 was er een linkse opstand, aangevoerd door de populaire Maurice Bishop. Korte tijd was er sprake van een swingende revolutie, die doet denken aan de beginjaren van Fidel's revolutie op Cuba, toen Hemingway hem nog een prijs gaf voor het vangen van de grootste vis in een viswedstrijd.
Maurice Bishop was niet recht genoeg in de Marxistische leer en hij werd in 1983 afgezet door ware communisten, die hem vermoordden toen hij probeerde terug aan de macht te komen. De Amerikaanse regering-Reagan greep daarop in en stuurde een troepenmacht naar het eiland. In 2000 kwam er een waarheidscommissie naar Zuid-Afrikaans model, om de misstanden van de periode 1979-1984 te onderzoeken. Hoewel dat niet erg bevredigend verliep, was er genoeg ondernemingszin en flexibiliteit op het eiland teruggekeerd (of ontstaan) om de gevolgen van de orkaan Ivan in 2004 op te vangen. Ivan beschadigde negentig procent van alle gebouwen op Grenada.
Er was weinig reisinformatie te vinden op het web. Vanuit Duitsland kun je voor ongeveer 1500 euro twee weken naar Grenada, alleen overnachting. Wel rekening houden met een paar vaccinaties en links rijden op de weg.
zondag 3 mei 2009
Abonneren op:
Posts (Atom)
