Een Amerikaan en Europese belastingen

Russell Shorto, een Amerikaanse schrijver die in Amsterdam woont, schrijft in de New York Times over zijn ervaringen met de Nederlandse welvaartsstaat. Het is nogal een lang artikel, daarom vat ik het even samen.
Shorto schrikt zich te pletter als hij op zijn eerste loonstrookje ziet staan dat hij 52% aan belastingen moet afdragen. Hij is geschokt in zijn Amerikaan-zijn, om het maar zo te zeggen. Maar in de tijd daarna merkt hij dat hij voor die belastingen ook echt dingen terug krijgt die je in Amerika niet hebt. Hij noemt de kinderbijslag, het vakantiegeld (hij begrijpt blijkbaar niet dat dat gewoon een reservering op je eigen salaris is) en het stelsel van gezondheidszorg, waarna hij de belastingen nog relativeert en zegt dat je er met een goeie accountant nog best goedkoper uit kunt komen.

Shorto gaat dan in op de historische achtergronden van ons poldermodel en gaat daarvoor in gesprek met de alomtegenwoordige Geert Mak, die uitlegt dat Nederlanders door hun gevecht met het water sinds mensenheugenis gedwongen zijn tot collectivistische oplossingen. Het is heel opmerkzaam dat Shorto doorheeft dat onze collectivistische oplossingen niet zozeer ingegeven zijn door Marx en Engels, als wel dat ze op goede kapitalistische gronden de beste en goedkoopste oplossing bieden voor groepen die samen moeten werken. Verder maakt Shorto de belangrijke opmerking dat veel collectivistische voorzieningen in Nederland een religieuze grondslag hebben. Pim Fortuyn herhaalde al tot vervelens toe dat niet de socialisten, maar de confessionelen de sociale voorzieningen in Nederland hebben ingevoerd.

Als hij ingaat op het Nederlandse stelsel van ziektekosten, kan hij niet om de constatering heen dat we erg veel waar voor ons geld krijgen. Ik kreeg zelfs enige sympathie voor Hans Hoogervorst, als die zegt dat de top vijf procent van de ziekenhuizen in Amerika misschien beter is dan de top vijf procent hier, maar dat in doorsnee de ziekenhuizen hier minstens zo goed zijn als daar. En Hoogervorst geeft zelfs blijk van enig dieper inzicht, als hij aangeeft dat de gemiddelde Nederlander het erg oneerlijk zou vinden als iemand met meer geld betere gezondheidszorg zou krijgen dan iemand met minder geld.

Op het gebied van huisvesting doet Shorto de min of meer verbijsterende ontdekking dat er weliswaar 'public housing', sociale woningbouw is, maar dat die niet door de staat geregeld wordt. Er wordt wel op toegezien door de staat, maar de huurmarkt is grotendeels in handen van corporaties. Die voorzien zonder winstoogmerk in de woningbehoefte.

In feite komt Russell Shorto, de Amerikaan, tot de vaststelling dat er op twee belangrijke gebieden -gezondheidszorg en huisvesting- die in de VS vaak gezien worden als 'socialism', helemaal geen sprake is van socialistische regulering door de overheid.

De nadelen van Nederland zijn volgens Shorto een zekere doodsheid en gebrek aan individueel initiatief. Waarom zijn de winkels hier niet 24 uur per dag open? En niemand heeft de drang om te excelleren, er is neiging tot middelmaat.

Shorto komt in het laatste deel van zijn verhaal met de wens om sommige delen van de Nederlandse welvaartsvoorzieningen in de VS te implementeren. Volgens hem kan dat, omdat de onderliggende waarden van religie en kapitalisme wezenlijk in beide landen gelijk zijn. Hoewel hij het niet expliciteert, mag je aannemen dat de 'best bits' van Nederland voor Russell Shorto liggen op het gebied van gezondheidszorg en pensioenvoorziening.

Hij besluit met de constatering dat onderzoek uitwijst dat kinderen in Nederland de gelukkigste ter wereld zijn. En dat komt dan weer doordat de ouders zo goed in staat zijn werk en vrije tijd te combineren. En op hun werk zijn Europeanen ook nog eens productiever dan Amerikanen.