Eiland van de week en van de 20e eeuw

Op het eiland Bougainville werd van 1989 tot 1997 een onafhankelijkheidsoorlog gevoerd. Ik had nog nooit van Bougainville gehoord en dat zou ook vast zo gebleven zijn, als ik niet de neiging had bij tijd en wijle toe te geven aan de drang pulpromans te lezen. Het boek heette "Het Solomons Mysterie' en was geschreven door Hammond Innes. Innes is één van mijn oude favorieten. Op de middelbare school al las ik de boeken van Alistair MacLean, Desmond Bagley en Hammond Innes en ik begreep niet dat men mij zoiets dodelijk saais als Nederlandse literatuur door de strot probeerde te duwen. De boeken van Innes onderscheiden zich van andere doordat hij uitgaat van tamelijk normale mensen in tamelijk normale situaties die op tamelijk normale manieren reageren op een of andere vreemde omstandigheid. Verder verlopen de plots altijd bevredigend; de man krijgt het meisje, de slechterik z'n verdiende loon en de wereld blijft min of ronddraaien. Ondertussen krijg je als lezer mooie couleur locale, interessante vergeetwaardige trivia en af en toe schitterend geschreven spanning. In vergelijking met moderne hijgerige jachtthrillers van Rollins, Ludlum, Brown et al ademen de boeken nog een aangename rust en aannemelijk tempo, is de sexualiteit normaal menselijk en word je niet platgeslagen met een wetenschappelijke pretentie van de Big Bang tot Hiroshima.

Bougainville dus. Op google earth kom je op het het hele eiland één foto tegen. Die zegt al veel.



Het is de Panguna kopermijn, een litteken op het landschap van zeven vierkante kilometer. Het werd gemaakt door de Bougainville Copper Limited, onderafdeling van de Rio Tinto Group, een zeer grote exploitatiemaatschappij met vestigingen in London en Melbourne. De onderneming groef op Bougainville naar koper. Om dat te doen onteigenden ze land, verplaatsten de bewoners, vervuilden de grond, verwoestten het bos en verdienden in een paar jaar tijd drie miljard dollar aan het opgegraven koper.

De bewoners beklaagden zich in 1988 bij de eigenaren, eisten sluiting van de mijn en schadevergoeding en werden door directie en aandeelhouders uitgelachen. In een reactie vernielden de bewoners delen van de mijn. De regering van Papoea Nieuw Guinea, bestuurder over het eiland, stuurde een politiemacht en sloeg de opstand neer. De bevolking gaf zich niet gewonnen, stelde aanvullende eisen, vocht tegen de gestuurde politiemacht en gaf die klop. In mei 1989 sloot de kopermijn
Daarop stuurde de regering het leger. Australië mengde zich in het conflict door materieel en mensen in te zetten. Het eiland werd van de buitenwereld afgesloten door een blokkade om de opstandelingen uit te hongeren en hun materieel en voorraden uit te putten.



De opstandelingen bleken echter in staat zichzelf te redden. Ze wonnen voedsel uit landbouw. Wapens maakten ze zelf uit achtergelaten spullen van de mijn. Ze maakten electriciteit door generators aan te drijven met waterkracht, dreven hun motoren aan met biodiesel uit kokosnoten, maakten een medicijn uit kruiden dat volgens rebellenleider Francis Ona goed is tegen onder andere malaria, blindedarmontsteking en AIDS en verlieten zich voor hun eigen mentale kracht op het geloof in Jezus Christus.
Er is een documentaire gemaakt over de strijd op Bougainville die je op google video kunt bekijken. Hij heet 'the Coconut Revolution', nogal logisch, omdat de kokosnoot zo belangrijk was als voedsel, produktiemiddel en energiebron.



Omdat de regeringstroepen het pleit niet konden beslechten, huurde de regering van Papoea Nieuw Guinea de Engelse firma Sandline in om met huurlingen de strijd te beslissen. Dat mislukte nogal dramatisch, omdat het leger van Papoea Nieuw Guinea de huurlingen inrekende en ontwapende. De affaire deed stof opwaaien in de Australische regio en werd bekend als 'the Sandline affair'.



In 1997 werd een bestand gesloten en kreeg Bougainville autonomie onder Papoea Nieuw Guinea. De kopermijn bleef vooralsnog dicht, hoewel de dood van rebellenleider Francis Ona in 2005 geruchten over heropening in de wereld bracht. In april 2009 was dit nog niet gebeurd, aangezien een artikel in The Age berichtte dat volgens een inwoner van Bougainville heropening van de mijn opnieuw tot oorlog zou leiden.

Over toerisme op Bougainville is mij niets bekend. Volgens een bijfiguur in het boek van Hammond Innes regent het er de hele tijd en is het er klam en winderig. Er zijn nog actieve vulkanen ook.