Er waren ooit tijden dat de aandelenbeurs een overzichtelijk instrument voor investeerders was. Als je bijvoorbeeld eigenaar van een fietsenfabriek was, kon je daar kapitaal ophalen om je fabriek uit te breiden. Met de vermeerderde winst uit die uitbreiding gaf je dan de mensen die in je geïnvesteerd hadden een stukje dividend, rente op hun aandeel. In de tijd dat de dingen zo georganiseerd waren, had je 's middags op de radio een onvoorstelbaar saai rubriekje dat 'beursplein 5' heette, waarin een monotone mannenstem cijfers opdreunde over aandelen op de beurs. In die tijd had je ook nog 's morgens de waterstanden en informatie voor boeren en tuinders. Die waren van een vergelijkbaar opwekkende strekking. Er veranderde vrijwel nooit iets aan de verstrekte informatie, de koersen (het waterpeil, de groei van wortelen en suikerbieten) stegen in een gelijkmatig slakkentempo waar niemand in geïnteresseerd was, behalve misschien een paar steenrijke families die het geduld hadden hun kapitaal te zien groeien alsof het een eeuwenoude tropische boom was. De beurs was een eerbiedwaardig instituut, gezeteld in een respectabel gebouw, ontworpen door een gerenommeerd architect, JP Berlage, de man die ook het diep verdrietige jachtslot St. Hubertus op de Hoge Veluwe op de tekentafel zette.
Met de komst van opties en andere derivaten, waarvan vele zelfs te ingewikkeld zijn om te begrijpen voor mensen die er voor geleerd hebben is dat eenvoudige model van investeren in producten om daarmee geld te verdienen verleden tijd. Je kunt kunt nu ook geld verdienen door grote bedragen in te zetten op schommelingen in de markt. Er zijn modellen ontwikkeld die de schommelingen berekenen en als je maar genoeg geld inzet, is zelfs een schommeling van honderdsten van procenten lonend. Een honderdste procent van een miljard is honderdduizend. Er zijn dagen dat ik dat -in euro's- niet op zak heb.
Roger Waters vat het samen: It all makes Perfect Sense
Het verbijsterende idee is dat deze transacties niets te maken hebben met enige gebeurtenis in de realiteit. Alles speelt zich af in een soort zesde dimensie waar alleen getallen heersen. Fracties van procenten worden in nog kleinere fracties van seconden verdiend op marginale rentes op enorme bedragen. Je kunt je daarbij bedenken dat de het dagelijkse betalingsverkeer van de hele wereld zo om en nabij de 2000 miljard dollar bedraagt. Daarvan is 98 procent, oftewel 1960 miljard dollar, pure speculatie op basis van het bovenstaande model. Het overige percentage, de resterende veertig miljard dollar, wordt iedere dag betaald voor echte transacties van goederen en diensten. De zaal van beursplein 5 is leeg, want alles gebeurt vanachter de computer.
Ik herinner me van de lagere school hoe Jezus Christus ooit de woekeraars uit de tempel verjoeg. Hij vond hun rentes onuitstaanbaar. In de Islam is rente verboden. Je hebt er echt geen goddelijk inzicht voor nodig om het jeukende gevoel te krijgen dat er iets niet helemaal pluis is met de financiële wereld. En dat het ons bijna allemaal geld aan het kosten is. Behalve die mensen die met miljarden kunnen spelen.
Jesus Christ Superstar - Jezus jaagt de woekeraars uit zijn tempel
